ಸುಮಾರು ಅರ್ಧಶತಮಾನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಅಭಿನಯದಿಂದ, ವಾಕ್ಪಟುತ್ವದಿಂದ ಕರಾವಳಿ ಕರ್ನಾಟಕದಾದ್ಯಂತ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಸಾಮಗರು, ಪೌರಾಣಿಕ ಜ್ಞಾನ, ಸನ್ನಿವೇಶ ಸೃಷ್ಟಿ, ಪದ ಲಾಲಿತ್ಯಗಳಿಂದ ಯಕ್ಷಲೋಕವನ್ನೇ ಸೃಷ್ಟಿಸಿ, ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನು ಮೋಡಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ತಾಳಮದ್ದಳೆಯಲ್ಲಿ ರಾಮ, ನಳ, ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ, ಕೃಷ್ಣ ಮುಂತಾದ ನಾಯಕ ಪಾತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಕುನಿ, ದುಷ್ಟಬುದ್ಧಿ ಮುಂತಾದ ಪ್ರತಿನಾಯಕ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಗಮನ ಸೆಳೆದಿದ್ದರು. ಹರಿಕಥೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಪಳಗಿದ್ದ ಅವರು, ಹರಿಕೀರ್ತನೆ ಪರಂಪರೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ ಜನಾನುರಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು

ಅವರ ಅರ್ಥಗಾರಿಗೆ ಸರಳವಾಗಿರದೆ ಅರ್ಥೈಸುವದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಕ್ಲಿಷ್ಟವಾಗರುತ್ತಿತ್ತು. ಹೀಗಿದ್ದರೂ ವಿಡಂಬನಾತ್ಮಕವಾದ ವಾದ ಮಂಡನೆ ಪಾತ್ರ ಪೋಶಣೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಯಕ್ಷಗಾನ ಅಭಿಮಾನಿಯೂ ಮರೆಯುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.ಉತ್ಕಟ ಅಭಿನಯವನ್ನು ಮೆರೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಇವರ ಹಲವು ಪಾತ್ರಗಳು ಇಂದು ಆ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವವಹಿಸುವವರಿಲ್ಲದೆ ಪಾತ್ರಗಳೇ ಪಾತ್ರಧಾರಿಯನ್ನು ಕಾಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವರ ಕೃಷ್ಣನ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನೆ ನೋಡಿದ ನನಗೆ ಅವೆಲ್ಲ ತುಂಬಾ ಅಪ್ಯಾಯಮಾನವಾಗಿದ್ದವು. ಅಪ್ರತಿಮ ವಾಗ್ಮಿ, ಭಾಷಾ ವ್ಯಾಕರಣ ಉತ್ತಮ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಇವರು ಇದರಿಂದ ತಮ್ಮ ಅರ್ಥಗಾರಿಕೆ ತುಂಬ ಶ್ರೀಮಂತವಾಗಿರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅನಗತ್ಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಿಳಿಯದೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಹಕಾರೀ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ತಮ್ಮ ಅರ್ಥಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲೂ ಮೆರೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವರ ನೆರಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಹಲವು ಕಲಾವಿದರು ಇಂದಿಗೂ ಅವರ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಮರೆಯಲಾರರು.

ಹರಿದಾಸ ಮಲ್ಪೆ ರಾಮದಾಸ ಸಾಮಗ - 'ಸಣ್ಣ ಸಾಮಗ'ರು. ಇವರಣ್ಣ ಕೀರ್ತಿಶೇಷ ಮಲ್ಪೆ ಶಂಕರನಾರಾಯಣ ಸಾಮಗ 'ದೊಡ್ಡ ಸಾಮಗ'ರು. ಇಬ್ಬರದೂ 'ದೊಡ್ಡ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ'. ಅರ್ಥಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ 'ದೊಡ್ಡ ಹೆಜ್ಜೆ'. ಇವರ ಮಾತಿನ ಝರಿಯ ಮುಂದೆ ಮಾಣಿಕ್ಯದ ಪ್ರಭೆಯೂ ಮಸುಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು! ಆದರೆ ಮಾತಿನ ಲೋಕದಲ್ಲೀಗ ಮೌನ! ಎಂಭತ್ತನಾಲ್ಕು ಸಂವತ್ಸರದ ಮಾತಿನ ಬದುಕಿಗೆ ವಿರಾಮ.

ರಾಮದಾಸ ಸಾಮಗರು - ಹರಿದಾಸರು. ಸಂಗೀತ ಅವರಿಗೆ ಖುಷಿ. ರಾಗ, ತಾಳ, ಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಗಿ. ಒಂದು ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮೃದಂಗವಾದಕರು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಹರಿಕೀರ್ತನೆ(ಕಥೆ)ಯಲ್ಲಿ ಮೇಳೈಸುತ್ತಿದ್ದುವು.

ಸಾಮಗರದು ಕಾವ್ಯಪ್ರಧಾನ ಅರ್ಥಗಾರಿಕೆ. ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಶೈಲಿ-ವಾಕ್ಸರಣಿ. ಭಾವಾತ್ಮಕ ಧೋರಣೆ. ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಜ್ಞಾನ. ಶಬ್ಧಾಲಂಕಾರ ಹೆಚ್ಚು. ವೇಗದ ನುಡಿ.

ತಾಳಮದ್ದಳೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಮ್ಮೇಳವನ್ನು ಪೂರ್ತಿ 'ಅನುಭವಿಸುವ' ಅರ್ಥಧಾರಿ. ಭಾಗವತಿಕೆ, ಚೆಂಡೆ, ಮದ್ದಳೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ-ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸಂಸಾರ. ಲಹರಿ ಬಂದಾಗ ಭಾಗವತರೊಂದಿಗೆ 'ಭಾಗವತ'ರಾಗುವುದೂ ಇದೆ. ರಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಷ್ಟೂ ಹೊತ್ತು ಪಾತ್ರ - ಪಾತ್ರಧಾರಿ ಒಂದೇ.

• ತಂದೆ : ಮಲ್ಪೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ಸಾಮಗ
• ತಾಯಿ : ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಅಮ್ಮ
• ಅಣ್ಣ : ಮಲ್ಪೆ ಶಂಕರನಾರಾಯಣ ಸಾಮಗ
• ಮಲ್ಪೆ ಎಲಿಮೆಂಟರಿ ಶಾಲೆ, ಕೊಡವೂರು ಹಾಯರ್ ಪ್ರೈಮರಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಓದು.
• ಉಡುಪಿಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಶನ್ ಪಾಸ್.
• ನಂತರ ಉಡುಪಿ ಸಂಸ್ಕ್ರತ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಜನೆ.
• 1947ರಲ್ಲಿ ನಾಗರತ್ನ ಇವರೊಂದಿಗೆ ವಿವಾಹ
• ಐವರು ಮಕ್ಕಳು - ವಾರಿಜಾ, ವಾಸುದೇವ, ಅಶೋಕ (ದಿವಂಗತ), ಮಾಲಿನಿ, ಅಂಬುಜಾ
• ರಾಮದಾಸ ಸಾಮಗರ ನಿಧನ - 27-4-2010